گرسنگی باد؛ تهدید نوظهور برای تحول انرژی و پایداری عرضه
خشکسالی بادی؛ تهدید تازه‌ای که می‌تواند آینده انرژی‌های تجدیدپذیر و امنیت برق را زیر سؤال ببرد
نوزیدن باد در بازه‌های زمانی طولانی به پدیده‌ای رو به افزایش تبدیل شده که تولید برق را در سراسر جهان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. یک مطالعه نشان می‌دهد که احتمال وقوع این «خشکسالی‌های بادی» در سال‌های آینده تا ۴۰ درصد بیشتر خواهد شد. کاهش هزینه‌ها و الزام کشورها به تحقق تعهدات جهانی در مسیر کربن خنثی، رشد انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی، بادی، زمین‌گرمایی و حتی آبی را سرعت داده است. با این حال، هر فناوری چالش‌های خاص خود را دارد و انرژی باد نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ خشکسالی‌های بادی هم بر قابلیت اطمینان شبکه و هم بر قیمت برق تولیدی فشار وارد می‌کنند.
ظرفیت نصب‌شده‌ی توربین‌های بادی در سال‌های اخیر افزایش یافته و پایداری بیشتری نسبت به فناوری‌هایی مانند خورشیدی ارائه داده است. اما پدیده‌ی خشکسالی بادی به‌تدریج به یک ریسک تازه در این حوزه بدل شده است.همانند خشکسالی‌های معمولی، خشکسالی بادی به دوره‌های طولانی از کمبود باد با سرعت کافی برای تولید برق اشاره دارد. این وضعیت برای کشورهایی که وابستگی زیادی به انرژی بادی دارند، مانند بریتانیا، آلمان یا دانمارک، به‌ویژه چالش‌برانگیز است. با این حال، روندی که گزارش‌ها نشان می‌دهند ماهیتی جهانی دارد.مطالعه‌ای که در ژوئیه ۲۰۲۵ در نشریه‌ی Nature Climate Change منتشر شد، با تحلیل داده‌های ساعتی نتیجه گرفت که فراوانی و مدت خشکسالی‌های بادی هم در مقیاس جهانی و هم منطقه‌ای در حال افزایش است.
طبق این پژوهش، طول این رخدادها در سناریوهای گرمایش پایین تا ۲۰ درصد و در سناریوهای گرمایش شدید تا سال ۲۱۰۰ تا ۴۰ درصد بیشتر خواهد شد. این افزایش در کشورهای نیمکره‌ی شمالی در عرض‌های میانی، که پرجمعیت‌ترین مناطق جهان به شمار می‌روند، امنیت انرژی را تهدید می‌کند.به گفته‌ی پژوهشگران، کاهش فراوانی چرخه‌های جوی میان‌عرضی و گرمایش قطب شمال از دلایل اصلی این روند هستند. این الگوهای جوی برخی مناطق را بیشتر از دیگران تحت‌تأثیر قرار می‌دهند، اما پیامدهایشان جهانی است.آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) پیش‌تر نسبت به وقوع پدیده‌ی «Dunkelflaute» هشدار داده بود؛ دوره‌هایی که در آن تولید برق بادی و خورشیدی هر دو در سطح پایینی قرار می‌گیرند و به کمبود عرضه و افزایش قیمت‌ها منجر می‌شوند.
در این شرایط، پوشش متراکم ابر میزان تابش خورشید را کاهش می‌دهد و همزمان باد هم ضعیف می‌شود؛ در نتیجه، این منابع تجدیدپذیر توان تولید برق ندارند.براساس گزارش Electricity 2025، در زمستان ۲۰۲۴/۲۰۲۵ چندین مورد کوتاه‌مدت از پدیده‌ی Dunkelflaute در شمال اروپا رخ داد که در آن تولید برق بادی و خورشیدی به‌شدت افت کرد و جهش‌های بسیار بالای قیمتی در بازه‌هایی از چند ساعت به وجود آمد.به باور آژانس، هرچند این رخدادها تهدیدی برای عرضه‌ی پایدار هستند، اما پیامد اصلی آن‌ها بر قیمت‌ها سنگین‌تر است تا بر قابلیت اطمینان شبکه؛ زیرا کشورها را وادار می‌کند نیروگاه‌های سنتی قابل‌اعتماد مانند گاز و زغال‌سنگ را وارد مدار کنند.
این نهاد تأکید می‌کند که سیستم‌های انرژی باید خود را برای رویارویی با چنین رخدادهایی آماده کنند. این آمادگی شامل تقویت تاب‌آوری شبکه، استفاده از فناوری‌های تثبیت‌کننده و تنوع‌بخشی به منابع است.آژانس بین‌المللی انرژی توصیه می‌کند که داشتن ظرفیت کافی برای نیروگاه‌های قابل‌اعتماد و ذخیره‌سازی انرژی، در کنار گزینه‌های انعطاف‌پذیر دیگر مانند پاسخ‌گویی سمت تقاضا و اتصال بین شبکه‌ها، برای افزایش امنیت انرژی برق ضروری خواهد بود.
